Στις 16 Δεκεμβρίου ε.ε. έλαβε χώρα στην Αθήνα με πρωτοβουλία της Ένωσης Συλλαίων η παρουσίαση του βιβλίου της διακεκριμμένης Συλλαίας κας Νέλλης Μελίδου – Κεφαλά με τίτλο ‘ Πρόσφυγες από τη Σίλλη Ικονίου – Η προσαρμογή ενός πληθυσμού εμπόρων στην Ελλάδα”. ( Αφοι Κυριακίδη, Εκδόσεις Α.Ε., Θεσσαλονίκη, 2015 ). Μίλησαν με σχετικές εισηγήσεις ο πρόεδρος της ΄Ενωσης Τάκης Σαλκιτζόγλου και ο διευθυντής του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών Σταύρος Ανεστίδης ακολούθως δε η συγγραφέας ανέπτυξε τη συλλογιστική που πρυτάνευσε κατά τη διαδικασία συλλογής του πρωτογενούς υλικού της μελέτης και κατά τη συγγραφή και τη διάρθρωση του βιβλίου. Τη βιβλιοπαρουσίαση αυτή παρακολούθησε με έντονο και αδιάπτωτο ενδιαφέρον σεβαστός αριθμός ακροατών, που είχε κατακλύσει την αίθουσα του ξενοδοχείου Τιτάνια των Αθηνών.
Το βιβλίο είναι ουσιαστικά η δημοσίευση της ομότιτλης μεταπτυχιακής διατριβής , που η συγγραφέας είχε εκπονήσει κατά τα πρώτα έτη της δεκαετίας του ’80 , και περιέχει , εκτός από το διαφωτιστικό κείμενο και τα σχόλια της ιδίας, τριανταπέντε (35) αποσπάσματα συνεντεύξεων Συλλαίων προσφύγων. Οι συνεντεύξεις αυτές ταξινομούνται κατά θεματικές κατηγορίες οι οποίες, το ακόμη σπουδαιότερο, παρατίθενται αυτούσιες σε ένα C.D. ( compact disk ) , χάρη στην έμπνευση που είχε τότε η κα Μελίδου να τις μαγνητοφωνήσει. ‘Ετσι ο σημερινός αναγνώστης έχει την τύχη όχι μόνο να διαβάσει αλλά και να ακούσει ζωντανές τις προφορικές αφηγήσεις των Συλλαίων της πρώτης κυρίως γενεάς, που περιγράφουν τη ζωή της μικρασιατικής πατρίδας τους, όπως την εβίωσαν εκεί μέχρι το 1924, με τα ήθη τους, τις συνήθειές τους, τα έθιμα και τις ασχολίες τους αλλά και τις σχέσεις τους με τους Τούρκους. Οι αναμνήσεις και οι εξομολογήσεις των Συλλαίων δεύτερης και τρίτης προσφυγικής γενεάς , όπως και μια σειρά από ενδιαφέρουσες παλαιές φωτογραφίες, συμπληρώνουν τη σημαντική αυτή προσπάθεια αναβίωσης της Σύλλης των Ελλήνων, την οποία παραδεκτώς αναγράφει η συγγραφέας με ιώτα (ι) αφού και οι δύο αυτές γραφές είναι σωστές ( Σύλλη ή Σίλλη ).
Όπως τόνισαν οι δύο πρώτοι ομιλητές η εργασία της συγγραφέως πλεονεκτεί στον τομέα της λεγόμενης “ προφορικής ιστορίας” , αφού συνοδεύεται από την ίδια τη φωνή του συνεντευξιαζομένου, πράγμα που δεν υπάρχει στις συνεντεύξεις του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. Στο βιβλίο της κας Μελίδου βρισκόμαστε μπροστά σε ένα οδοιπορικό στα μονοπάτια της μνήμης, που ιχνηλατεί τραυματικές βιωματικές εμπειρίες, παρακολουθώντας όμως ένα ερωτηματολόγιο προσεκτικά σχεδιασμένο. Ο επιζών μάρτυρας συμβάλλει και αυτός στη συγκρότηση του πολύπτυχου μωσαϊκού των ιστορικών γεγονότων, φωτίζοντας έτσι αθέατες ή παραμελημένες από την επίσημη (ex cathedra ) Ιστορία πτυχές, η οποία τις περισσότερες φορές στην προσπάθειά της να δείξει αντικειμενική γίνεται ψυχρή. Η συγγραφέας αποδεικνύεται έτσι όχι μόνο ικανός ρέπορτερ αλλά και αποτελεσματικός ανασκαφέας της μνήμης των συμπατριωτών της. Η ευφυϊα και η ευαισθησία της χειρίστηκε τους συνεντευξιαζόμενους όχι μόνον ως φορείς ιστορικής και λαογραφικής γνώσης, αλλά και ως αναστυλωτές της πατρίδας τους.
Η μνήμη , αν και συναισθηματικά φορτισμένη, θα είναι πάντοτε η μήτρα της Ιστορίας, οι σχέσεις όμως μεταξύ τους θα είναι πάντοτε αλληλοεπιδραστικές και ανταγωνιστικές., αν και μπορούμε να πούμε ότι συνήθως η Ιστορία αφομοιώνει τη μνήμη. Η διαπίστωση αυτή όμως ισχύει περισσότερο για τα ιστορικά γεγονότα και λιγότερο για τις τοπιογραφικές και λαογραφικές πληροφορίες. Και ιδίως στο δεύτερο αυτό πεδίο η συμβολή των πληροφοριών που κατέγραψε η συγγραφέας είναι ανεκτίμητη.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε πως καμία εργασία δεν είναι δυνατόν να γίνει εφεξής για τη Σύλλη αν δεν στηρίζεται στο πόνημα αυτό της κας Μελίδου. Εμείς εδώ ευχόμαστε το βιβλίο αυτό της συμπατριώτισσάς μας να είναι καλοτάξιδο στο πέλαγος της βιβλιαγοράς, η οποία ατυχώς τα τελευταία χρόνια κατακλύζεται από προχειρογραφήματα, που χρησιμοποιούν ως πρόσχημα και άλλοθι της μετριότητάς τους την ιερή μικρασιατική ιδέα…….
Τ.Σ.